Taaldocenten dompelen zich onder in de nieuwe kerndoelen
Achtergrond
Al bijna 20 jaar lang werken scholen met curricula op basis van dezelfde kerndoelen en eindtermen. Hoogste tijd dus voor een update. In adviesgroepen bestaande uit docenten, curriculumexperts, organisaties zoals Levende Talen en Nuffic, en uitgevers, is nagedacht over hoe het talenonderwijs op de basis- en middelbare scholen verbeterd kan worden. Eind 2024 vertelden vier betrokkenen in het Levende Talen Magazine over het ontwikkelproces: Artikel: Conceptkerndoelen helpen leraren motiverend talenonderwijs te ontwikkelen | Actualisatie kerndoelen moderne vreemde talen | SLO.
Wat gaat er veranderen?
De nieuwe conceptdoelen van SLO bieden ruimte voor een doorlopende leerlijn: wat leerlingen kennen van een vreemde taal op de basisschool sluit aan op wat ze leren op de middelbare school. In het verlengde daarvan worden de nieuwe examenprogramma’s van vmbo, havo en vwo met elkaar afgestemd in plaats van los ontwikkeld. Verder koppelen de kerndoelen en eindtermen de vaardigheid in de vreemde taal aan de beheersingsniveaus van het Europees Referentiekader voor de Talen (ERK).
Met het oog op de toekomst, krijgen aspecten van wereldburgerschap en digitale geletterdheid een plek in het curriculum. Docenten gaven al langer aan dat er meer focus moet zijn op het daadwerkelijk kunnen communiceren in de doeltaal, en dat ze leerlingen kennis willen laten opdoen over het land en de cultuur die bij de vreemde taal horen. Die vragen hebben een plek gekregen in de nieuwe domeinen taal- en cultuurbewustzijn. Leerlingen gaan hiervoor bijvoorbeeld nadenken over de overeenkomsten en verschillen tussen buurtalen.
Veel doe je eigenlijk al
Tijdens een speciale dag van onze netwerken Chinees, LinQ (versterkt Duits en Frans) en tweetalig onderwijs praatte curriculumexpert Loes Groen van SLO de aanwezige taaldocenten van het voortgezet onderwijs bij. De docenten deelden hun eerste indrukken. “Logisch”, maar ook “nog best abstract” was het oordeel. Het viel de meesten op dat zij eigenlijk al aandacht besteden aan de nieuwe doelen, bijvoorbeeld een les over eetgewoontes, maar dit is voornamelijk op eigen initiatief. Dit riep ook de vraag op in hoeverre je dat soort projecten moet gaan verantwoorden, “het moet geen afvinklijstje worden.” Door het wegvallen van uren zitten docenten niet op extra werk te wachten.
Er was behoefte aan goede en concrete voorbeelden. Onder leiding van leden van de vakvernieuwingscommissie Florentine Krijnen, Laurens Runderkamp en Jessica Paardekoper, bespraken we per taal hoe je een eindterm interpreteert en hoe je deze een plek kan geven in je lessen. Voor Duits besprak de groep bijvoorbeeld de eindterm: De leerling doet een ervaring op met een rijk aanbod aan talige bronnen in het Duits op een passend taalniveau. Dit betekent dus dat een leerling iets leest of naar iets luistert en verbanden legt met de taal en cultuur. Een lesidee zou dan zijn dat je een duo vraagt wat te vertellen over een Duitse traditie.
Bruggetjes maken en denken in thema’s
Met de uitwerkingen per eindterm werd het de docenten duidelijker en gingen ze zelf aan de slag. Met de aanbeveling om de eindtermen aan elkaar te koppelen, brainstormden ze in groepjes over werkvormen, lessen en projecten. Het bleek eenvoudiger en effectief om na te denken in thema’s en zelfs vakoverstijgend te werken. Je zou dan met MVT-docenten of met aardrijkskunde, geschiedenis of verzorgingsdocenten op school aan dezelfde thema’s te kunnen werken. Hiermee creëer je herkenning bij leerlingen en je versterkt elkaar als je weinig voorbereidingsuren hebt.
Een greep uit de lesideeën van onze netwerkleden:
Frans – Aan de slag met het thema Kastelen: begin met de historie van Versailles, dan ga je verder met een project over de aanvoer van water. Bekijk een video over de fonteinbeheerder daar en koppel dit aan een discussie in het Frans over droombanen. Dan maak je een bruggetje naar de literatuur: Moyet (schrijver uit de tijd van Versailles), speel daaruit een stukje in de klas.
Duits - Das Parfum linken aan de betekenis van geur in verschillende culturen, en de invloeden van historische gebeurtenissen op de aanwezigheid van bepaalde kruiden en etenswaren: koppel literatuur aan wereldburgerschap.
Chinees – Onderzoek hoe leenwoorden worden aangepast aan de taalregels van Mandarijn Chinees. Kies een woord uit en bekijk wat er verandert aan uitspraak, toon, schrift, betekenis. Pas die kennis toe in een Chinese vraagzin.
Fase van beproeving
Wanneer de conceptkerndoelen en eindtermen van kracht worden, is nog niet zeker. Het komende schooljaar gaat SLO verder met het door ontwikkelen van de nieuwe examenprogramma’s en syllabi, de fase van beproeving. Hiervoor zoeken ze nog scholen die willen meewerken aan deze try-outs. Van september tot de herfstvakantie maak je kennis met de programma's, van herfst tot en met voorjaar werk je ermee, en vanaf het voorjaar evalueer je ze. Zo ben je als eerste bekend met het vernieuwde talenonderwijs.
Meer weten?
- Meedoen met de fase van beproeving? Aanmelden kan tot eind februari: Fase van beproeven in 2025 | Actualisatie examenprogramma's | SLO
- Deze studiedag voor taaldocenten was voor herhaling vatbaar, houd het nieuws van de netwerken tto, LinQ en Chinees in de gaten voor nieuwe data! Deze lees je ook in onze nieuwsbrief voor het voortgezet onderwijs: Onze nieuwsbrieven | Nuffic.
