Kijken door een andere culturele bril: online vanuit huis

Contact leggen met mensen in het buitenland, leren van culturele verschillen en je eigen referentiekader van een afstandje bekijken. Zoiets kun je toch alleen doen als je de wereld in trekt? Nee hoor, ontdekten ze bij de Haagse Hogeschool. Het kan ook online, vanuit je huis – en dat levert verrassende lessen op.

Een halfjaar naar het buitenland: het hoort er al jaren bij voor studenten aan de opleidingen International Business en European Studies. Maar dan breekt de pandemie uit. Bij de opleidingen zitten ze met de handen in het haar: hoe gaan we onze studenten nu die internationale ervaring bieden? Dan gaat er een lichtje op bij Refiya Scheltinga en Marloes Ambagts - van Rooijen van de Haagse Hogeschool. Scheltinga is senior lecturer en internationalisation coordinator bij de opleiding European Studies, Ambagts – van Rooijen werkt als senior lecturer internationalisation & innovation bij de opleiding International Business.

Leren van onderlinge verschillen

Wat als ze de studenten van beide opleidingen online laten samenwerken? Dan doen de studenten weliswaar geen ‘fysieke’ buitenlandervaring op, maar ze ontwikkelen wél internationale competenties vanuit huis. Ze worden in het diepe gegooid, leggen contact met vreemden, leren kwesties door verschillende (culturele) brillen te bekijken, zich aan te passen aan nieuwe situaties. Scheltinga: “Bij diversiteit gaat het vaak over nationaliteit of cultuur, en op dat gebied zijn er veel verschillen tussen onze studenten. Maar diversiteit is óók: verschillen in opleidingsachtergrond, de vaktaal die je gewend bent te spreken. Wij hebben ze gestimuleerd om gebruik te maken van ál die onderlinge verschillen.”

In het splinternieuwe project EXPLICO (EXchange Perspectives for Local Impact in COvid times), gingen studenten van beide opleidingen in gemengde groepjes samenwerken. De opdracht was: ontwikkel een oplossing voor een lokaal probleem dat nu, in corona-tijd, speelt binnen een bepaalde gemeenschap. Daarbij werden ze aangemoedigd om hun eigen omgeving als uitgangspunt te nemen. Ambagts – van Rooijen: “Ze kwamen met heel verschillende communities op de proppen. Van kappers tot restauranteigenaren in de Haagse Schilderswijk tot atleten in heel Europa.”

De teams werden begeleid door coaches, maar kregen veel vrijheid om het project zelf in te vullen. Wekelijks moesten er opdrachten ingeleverd worden, maar hoe en wanneer de studenten dat deden, was aan hen. Ook in de manier van presenteren hadden ze veel vrijheid. Ambagts – van Rooijen: “Een vlog, blog, poster, alles kon, als ze maar lieten zien wat ze gedaan hadden.”

Internationalisation at home

Project EXPLICO is een voorbeeld van internationalisation at home. Deze vorm van internationalisering bestaat al jaren, maar heeft de afgelopen anderhalf jaar een vlucht genomen, zegt Nuffic-beleidsmedewerker Lieke Boersma. ‘Bij Nuffic zien we dat als een positieve ontwikkeling. Natuurlijk is online samenwerken niet hetzelfde als een buitenlandervaring. Maar als je er de juiste leerdoelen aan koppelt en de interactie en samenwerking tussen studenten goed inbedt, is het een mooie manier om internationalisering in te vullen.” Een groot voordeel van online samenwerking vindt ze dat het inclusief is. “Je bereikt er ook studenten mee die om wat voor reden dan ook niet naar het buitenland kunnen. De groep studenten die je een internationale ervaring biedt wordt er groter door.”

De kunst van het reflecteren

Reflectie was een belangrijk onderdeel van het project. Want, zegt Scheltinga: “De kunst is om niet alleen interactie met elkaar te hebben, maar daar ook kritisch over na te denken. Dan leer je het meest.” De studenten gebruikten de door Scheltinga ontwikkelde DEAR-methode, die staat voor Describe, Explain, Analyse en Reflect. Aan de hand van concrete situaties, bijvoorbeeld in gesprek met een geïnterviewde, werden ze gevraagd hun eigen perspectieven en overtuigingen onder de loep te nemen.

Een student schreef bijvoorbeeld: ‘Terugkijkend op deze ‘reis’ heb ik geleerd dat het geen zin heeft om op zoek te gaan naar oplossingen als ik de wereld alleen door mijn eigen culturele bril bekijk. (…) Het belangrijkste dat EXPLICO me heeft geleerd, is ‘how to shut up and listen’, de sleutel tot onze problem-solving journey als team.”

Niet alleen de studenten leerden van EXPLICO. Scheltinga: “Ook wij docenten en coaches hebben een enorme leercurve doorgemaakt. We hebben het project opgezet met mensen met heel verschillende expertises en manieren van werken. De een zat erg op de details, de ander op het grote plaatje, voor sommigen was the sky the limit. Wij moesten net zo goed aan elkaar wennen als de studenten. Maar uiteindelijk denk ik dat we net als zij zo goed mogelijk gebruik gemaakt hebben van ieders competenties.”

‘Diversiteit is overal’

Daar gaan ze in het huidige studiejaar mee door. Uitwisseling is weer mogelijk, dus de nieuwe lichting studenten hoeft geen vervangend project te doen. Toch blijft EXPLICO bestaan, voortaan als keuzemodule. Ambagts – van Rooijen: “Er zijn nog zoveel mogelijkheden. Samenwerken met andere opleidingen, met andere scholen – hbo en mbo kunnen elkaar ook veel leren. Ik hoop dat men elders in het land ons voorbeeld volgt. Diversiteit is overal: niet alleen tussen verschillende nationaliteiten en culturen, maar ook tussen dorp en stad, van generatie tot generatie. Er valt zoveel van elkaar te leren.”

Nog meer nieuws over internationalisering in onderwijs? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte.