Internationalisation at home: 'Je hoeft het niet alleen te doen'

Hoe geef je internationalisation at home een vaste plek, zodat mooie internationale activiteiten beklijven en het belang ervan wordt erkend?

Anouk Vermeulen, projectleider bij Nuffic licht toe: “De essentie is dat het plaatje van A tot Z klopt; het gaat niet om losse internationale activiteiten, maar dat deze in verbinding staan met onder andere leerdoelen, examinering en het lesmateriaal dat je aanbiedt. We zien dat instellingen dit op verschillende manieren aanpakken en praktijkvoorbeelden zijn vaak weer inspirerend voor anderen.” Dit keer een kijkje in de keuken bij het Da Vinci College en de Universiteit Utrecht.

Alle studenten

Vraag naar haar ambities, en Jolanda van de Lagemaat (foto boven) vertelt met geestdrift. “Binnen mijn sector wil ik al mijn studenten een internationale ervaring bieden. Internationalisation at home is een mooi middel om dat te helpen waarmaken”, aldus de docent Zorg en Welzijn bij het Da Vinci College, curriculumexpert en coördinator internationalisering. “Iedere student kan internationale competenties opdoen, zonder daarvoor fysiek naar het buitenland te hoeven gaan.” Zo maken studenten binnen het vak burgerschap al laagdrempelig kennis met verschillende culturen via het bordspel Globi-Trotter. En als een buitenlandse docent het Da Vinci College bezoekt in verband met jobshadowing, vraagt de school altijd of diegene een gastles wil geven. “Niet alleen biedt dat studenten nieuwe inzichten, ook worden ze gestimuleerd Engels te spreken.”

Internationale competenties

Da Vinci College telt ruim 9.000 studenten. Van hen gaat zo’n vijf procent op fysieke internationale uitwisseling of stage. Van de Lagemaat: “Er zijn wel honderden redenen waarom studenten niet naar het buitenland gaan.”

De school heeft in ieder geval de ambitie om internationaal competente studenten – en docenten – op te leiden. Het strategisch beleidsplan heet niet voor niets Grensdoorbrekend onderwijs. “Bij ons word je opgeleid als wereldburger die woont en werkt in een globaliserende wereld. Onze studenten zijn straks flexibel, ondernemend en gaan uitdagingen niet uit de weg. Zo worden hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot.” Internationalisation at home is een van de vele manieren om dergelijke internationale competenties op te doen.

Zoektocht

Maar hoe borg je internationalisation at home nu structureel? Hoe waarborg je zo continuïteit en kwaliteit en benadruk je op die manier het belang van internationalisering?

“Verschillende van onze teams zijn hier soms nog mee aan het worstelen”, zegt Van de Lagemaat. Binnen de sector is net een onderwijsvernieuwingstraject afgerond. “We bekeken aan de hand van materialen van Nuffic welke competenties we missen in het huidige onderwijs, en waar internationale activiteiten een bijdrage aan kunnen leveren, zoals de open blik die je nodig hebt als je werkt met mensen in de multiculturele samenleving.” De school kent modulair onderwijs, opgesteld met een onderwijsontwikkelaar. “Die werkt met een criterialijst waarin bijvoorbeeld staat dat elke module een internationale component moet hebben. Zo’n lijst is handig. Het dwingt je na te denken over vragen als: is deze activiteit wel geborgd in het curriculum? Hebben we aandacht voor de internationale context als het gaat om het werkproces? Zo zijn we internationalisation at home in ons team aan het vormgeven.”

Virtuele internationale samenwerking

De Universiteit Utrecht bevindt zich in de beginfase als het gaat om internationalisation at home, bekent Tamar Aprahamian. Zij is onder meer beleidsadviseur internationalisering bij de faculteit Bètawetenschappen.

“We willen een internationale universiteit zijn. Bij onze faculteit worden nagenoeg alle masteropleidingen in het Engels gegeven. Een kwart van de studenten in de masters komt uit het buitenland, net als 40 procent van onze onderzoekers en docenten.” Maar toch: “We zien dat maar een klein percentage van onze studenten naar het buitenland gaat voor een exchange. Pas na Covid ging de universiteit kijken naar de mogelijkheden van virtuele internationale samenwerking, om méér studenten de mogelijkheid te geven internationale ervaring op te doen.” Zo deed Utrecht met een aantal Europese universiteiten mee aan de pilot hierover, en zag dat er vaker internationale docenten werden gevraagd voor online gastcolleges. “Internationalisation at home heeft ook als grote voordeel dat je duurzaam bezig bent. Je hoeft niet steeds naar het buitenland te vliegen.”

Autisme onderzoek

Aprahamian ziet internationalisation at home een grote vlucht nemen. Grote stuwer is Ferdi Engels, docent-onderzoeker bij Farmaceutische Wetenschappen én directeur bij de Undergraduate School of Science van de Universiteit Utrecht. Hij deed zelf internationale ervaring op toen hij jaren achtereen in Portugal colleges gaf over zijn vakgebied Farmacologie. “Die ervaring vond ik zo leerzaam en verrijkend, ik dacht daarna: dit gun ik iedereen. Het geeft je andere invalshoeken, wanneer je omgaat met mensen met een andere culturele achtergrond." Voor Engels een prikkel om een nieuwe online cursus te ontwikkelen, waarbij Utrechtse studenten met peers van de University of Leeds samenwerken aan een opdracht. “Stel, je krijgt de diagnose autisme. In welke gezondheidsmolen kom je terecht? Hoe is de zorg vormgegeven in Nederland en Groot-Brittannië? Maar ook: hoe makkelijk is het om als persoon met autisme naar een reguliere school te gaan?” Aprahamian (lacht): “Ferdi was al bezig met online internationale samenwerking voordat hij wist dat het een naam had: COIL, oftewel Collaborative Online International Learning.” Engels: “Ik startte onafhankelijk met die cursus. Snel daarna leerde ik Tamar kennen die me meenam in haar enthousiasme voor COIL. Nu is het een gedeelde passie.”

Toolbox at home

Passie brengt je ver, maar is niet zaligmakend, merken de betrokkenen. “Je moet voorkomen dat internationalisation at home alleen bestaat bij de gratie van een enthousiaste docent”, aldus Van de Lagemaat. “Neem daarom docenten mee in het thema en help ze daarbij.” Momenteel werkt de school mee aan Build@Home, een Erasmus+ project waarin wordt samengewerkt met ROC Nijmegen en mbo-scholen uit onder meer Spanje en Finland. “Het gaat om een methode om internationalisation at home te implementeren. Niet door te denken vanuit de activiteiten, maar te starten met de waaromvraag. Waarom wil je dit inzetten bij deze doelgroep? Wat wil je versterken bij de studenten, en hoe levert het inzetten van een internationale activiteit in eigen omgeving een bijdrage daaraan? Door je in dergelijke vragen te verdiepen, leer je ook te vertragen in de hectiek van het onderwijs.” De toolbox moet in juni 2023 klaar zijn.

Een bottum up benadering is essentieel om internationalisation at home te helpen borgen, zegt Engels. Als docent hoef je het niet alleen te doen – je kan contact zoeken met curriculummakers of beleidsadviseurs internationalisering. “Op onze universiteit zijn er Special Interest Groups, waarbij de staf regelmatig bij elkaar komt rondom een gedeelde interesse. Zo houdt een groep zich bezig met internationalisation at home. Ons enthousiasme voor het onderwerp breidt zich als een olievlek uit, en we doen nieuwe ideeën op.”

COIL-evangelie

Docenten die met internationalisation at home en COIL aan de slag willen, worden via een kersverse leergang ondersteunt. Aprahamian: “Onderwijskundigen kijken met je mee. Ervaringsdeskundigen zoals Ferdi vertellen hoe zij het aanpakken. Het hoeft niet meteen een hele cursus te zijn, een kleinere module kan ook.” Aprahamian is nu 2,5 jaar bezig het COIL-‘evangelie’ te verkondigen, vertelt ze. “Om het op de agenda te zetten binnen de faculteit en daarbuiten. Om zichtbaar te zijn, die bewustwording te kweken, aan te geven wat er allemaal mogelijk is. Soms denk ik: wat gaat het langzaam. Maar mijn enthousiasme verdwijnt niet hoor.” Engels: “Vanuit mijn hart zeg ik: internationalisation at home is niet moeilijk. Vaak geven collega’s aan dat ze wel willen beginnen, maar niet weten hoe. Zet gewoon kleine stapjes, zoals gelijkgestemden zoeken of een buitenlandse gastdocent online uitnodigen. Er is niet één manier om internationalisation at home vorm te geven.”